Medezeggenschap bij reorganisatie

Overleg met ondernemingsraad en vakbonden

De bestuurder voert regelmatig overleg met ondernemingsraad en vakbonden. Voorgenomen reorganisaties en de (rechtspositionele) gevolgen daarvan voor het personeel komen in dit overleg in ieder geval aan de orde. De rol van de ondernemingsraad en vakbonden bij reorganisaties is vastgelegd in de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) en de CAO Rijk. De gedachte daar achter is dat het proces en resultaat van de reorganisatie in kwaliteit toeneemt wanneer de ondernemingsraad en vakbonden door de bestuurder in de gelegenheid worden gesteld om hun rol te spelen.

Rol ondernemingsraad

Om invloed uit te oefenen op de gang van zaken binnen een onderneming heeft de ondernemingsraad verschillende rechten. Voor reorganisaties zijn vooral het informatierecht (artikel 31 WOR) en het adviesrecht (artikel 25 WOR) relevant. De focus van de ondernemingsraad ligt daarbij op de personele gevolgen van de voorgenomen organisatieverandering en de wijze waarop deze gevolgen worden opgevangen.

Rol vakbonden

Op grond van artikel 113 van het ARAR voert de bestuurder bij voorgenomen reorganisaties ook overleg met de vakbonden, in het (departementaal) georganiseerd overleg. In het kader van het van werk naar werk beleid (VWNW-beleid) brengen de vakbonden met name een zwaarwegend advies uit over aspecten van de vrijwillige fase. Het overleg met vakbonden over voorgenomen reorganisaties heeft alleen betrekking op de rechtspositionele en sociale gevolgen ervan.

Ondernemingsraad versus vakbonden: wie gaat waar over?

Bij (voorgenomen) reorganisaties moet dus overleg worden gevoerd met zowel ondernemingsraad als vakbonden. Maar wie gaat nou waarover? Dat is niet altijd even duidelijk. Over het algemeen wordt met de ondernemingsraden overlegd over de personele gevolgen van de wijzigingen in de organisatie van de onderneming. Het georganiseerd overleg met vakbonden richt zich op het opvangen van de rechtspositionele en arbeidsvoorwaardelijke gevolgen die de reorganisatie met zich meebrengt. Samenwerking en goede afspraken tussen ondernemingsraad en vakbonden komt het proces ten goede. In praktijk zullen ondernemingsraad en vakbonden hun advies of instemming richting bestuurder op elkaar afstemmen.

Rol manager

Managers hebben bij reorganisaties een belangrijke rol richting hun medewerkers. Maar dat zijn lang niet altijd dezelfde personen als de bestuurder die het overleg voert met ondernemingsraad of vakbonden. In de praktijk leidt dat nog wel eens tot knelpunten waar bestuurder en ondernemingsraad alert op moeten zijn.

Rol ondernemingsraad bij organisch veranderen

Een reorganisatie is niet de enige aanpak waarmee een organisatie kan veranderen. Sommige veranderdoelen kunnen meer ontwikkelenderwijs worden bereikt. En wat ook kan is dat een organisatie (eerst) een proces van organisch veranderen ingaat, dat op termijn al dan niet tot een reorganisatie leidt. Voor bestuurder en ondernemingsraad is het in de praktijk een beetje zoeken naar rolinvulling en samenspel als geen sprake is van een formele reorganisatie. Een gebruikelijke oplossing is dat zij hierover samen afspraken maken en deze schriftelijk vastleggen.

Het ideaal: een soepel samenspel

Er is formele wet- en regelgeving voor hoe bestuurder en ondernemingsraad met elkaar moeten omgaan bij reorganisaties en waar die ontbreekt, kunnen zij daarover afspraken maken. Waar het op neer komt, is dat er een soepel samenspel plaatsvindt tussen beide partners, in een sfeer van openheid en wederzijds vertrouwen. Knelpunten die zich onderweg voordoen, kunnen dan altijd worden opgelost.